E-Aramızda: 46
31 Mayıs-7 Haziran tarihleri arasında E-Ticaret girişimcileri için derlediğim, Türkiye'den ve dünyadan notlarım
Kurban Bayramı gibi özel dönemler, E-ticaret satışlarının doğal olarak yavaşladığı zamanlardır. Platformlar reklam harcamalarını kısma eğilimi gösterir (yanlışım varsa düzeltin) alıcı tarafında ise alışveriş iştahı azalır, sipariş sayılarında düşüş görülür. Bu yüzden “Satışlar neden düştü?” diye düşünmeyin, bu dönemler böyle geçer.
Bu sayıyı es geçebilirdik ancak geçtiğimiz bayram olduğu gibi, Bayram tatili rehavetine kapılmadan hem sizi selamlamak hem de bayramınızı kutlamak istedim. Sevdiklerinizle birlikte sağlıklı, huzurlu nice bayramlar dilerim.
Başta amacım tatil vesilesiyle bülteni fazla uzatmadan epey kısa tutmaktı fakat hem önemli hem de kayda değer gelişmeler/haberler var. (Reklamlar; her hafta bu gelişmelerden haberdar olmak için abone olmayı unutmayın) Yani bülten yine uzunluk sınırını aştı, müsaadenizle başlayalım.
Genel Gündem
Daha önce dozunun kısa sürede artacağını söylediğim AB’den Çin'li platformlara yönelik baskı, hız kesmeden devam ediyor. BEUC (Avrupa Tüketici Birliği) ve 21 ülkeden 25 tüketici örgütü, Shein’in tüketiciyi yanıltıcı dijital manipülasyon teknikleri (dark patterns) kullandığı gerekçesiyle Avrupa Komisyonuna şikayette bulunmuş. Şikayet, Shein’in kullanıcıları planladığından fazlasını harcamaya ittiğini ve bunun hızlı moda sektöründe çevresel ve sosyal sorunları derinleştirdiğini iddia ediyor. Tespit edilen uygulamalar arasında, sahte indirimler, yapay aciliyet hissi (geri sayımlar, “son stoklar” gibi), kullanıcıyı çıkış yapmaktan vazgeçirmeye çalışan bildirimler yer alıyor. Tüketici örgütleri, bu uygulamaların AB Haksız Ticari Uygulamalar Direktifine aykırı olduğunu savunuyor.
Hepsiburada, şirketin Türk markalarını dünya pazarlarıyla buluşturma hedefleri doğrultusunda, T.C. Ticaret Bakanlığı tarafından verilen E-İhracat Konsorsiyumu statüsünü aldığını duyurdu.
Bu statüye sahip şirketlerin listesi
Amazon’un, paket teslimatında kullanmak üzere insansı robotlar geliştirdiği ve bu robotların Rivian elektrikli vanlarla taşınarak evlere teslimat yapacak şekilde eğitildiği söyleniyor. The Information’ın haberine göre Amazon bunun için San Francisco’daki ofisinde kapalı bir "insansı robot parkuru" inşa etmiş. Parkurda, Amazon’un en büyük yatırımcıları ve müşterisi arasında yer aldığı bir Rivian teslimat aracı da bulunuyor. Robotlar burada gerçek dünya senaryolarına hazırlanıyormuş. Amaç ise robotların araçtan inerek paketleri doğrudan kapıya bırakması.
Siz de bu haberi okuduktan sonra hayal edince, bunun hiç de uzak olmadığını fark ettiniz mi? Edemediyseniz; Aşağıya Boston Dynamics’in iki ay önce paylaştığı Atlas robot videosunu bırakıyorum.
Shopify CEO'su Tobias Lütke, Kanada Gelir İdaresi’nin (CRA) altı yılı aşan kapsamlı kullanıcı verisi talebine karşı açtığı davayı kazandıklarını duyurdu. Federal Mahkeme Yargıcı Guy Régimbald, talebin "anlaşılamaz ve aşırı geniş" olduğunu belirterek Gelir İdaresinin bilgi istemini reddetti. CRA, Shopify kullanan Kanadalı satıcıların vergi yasalarına uyup uymadığını kontrol etmek için; kullanıcı adı, doğum tarihi, adres, banka hesap bilgileri, mağaza türü, işlem sayısı ve tutarlarını içeren detaylı bilgiler istemişti. Talebin bir kısmı, Avustralya Vergi Dairesi’nin benzer bir soruşturması için de yapılmıştı. Shopify CEO’su Tobias Lütke, X üzerinden yaptığı paylaşımda bu süreci "açık bir yetki aşımı" olarak nitelendirdi.
Amazon Türkiye, müşteri iadesi, hasar veya son kullanma tarihinin geçmesi gibi nedenlerle “Satılamaz” durumuna düşen envanterin otomatik olarak kaldırılmasını sağlayan yeni bir araç kullanıma sunduğunu duyurdu. Yeni özellikle birlikte, satıcıların manuel bir işlem yapmasına ihtiyaç kalmadan envanter otomatik olarak kaldırılacak. Yapılan bildirime göre, satıcıların 30 gün içinde ayarlarını yapılandırmaları veya manuel kaldırma talimatı oluşturmaları gerekiyor. Tabii bu işlem ücretsiz değil, ürün başına kaldırma ücreti uygulanacakmış.
TikTok, Salı günü sanatçıların kariyerlerini geliştirmeyi hedefleyen yeni müzik analiz platformu TikTok for Artists’i resmen duyurdu. İki ay önce bazı ülkelerde test edilen platform, sanatçılara ve ekiplerine, şarkıların ve gönderilerin performansına dair veriler sunacak. Bu veriler arasında görüntülenme sayısı, paylaşım ve etkileşimler yer alıyor. Ayrıca, takipçilerin yaş, dil ve cinsiyet gibi bilgileri de paylaşılıyor. TikTok for Artists, Endonezya, Japonya, ABD, İngiltere gibi 26 ülkede kullanıma açılmış ve yakında diğer ülkelerde de aktif olacakmış.
Walmart ile Alphabet’in sahip olduğu Wing, drone teslimat hizmetini Atlanta, Charlotte, Houston, Orlando ve Tampa şehirlerinde daha fazla mağazada kullanıma açacağını duyurmuş. Bu hamleyle birlikte Wing’in Walmart işbirliğiyle yürüttüğü operasyon sayısı beş kat artmış oldu. Mevcut olarak Dallas-Fort Worth bölgesindeki 18 süpermarkette aktif olan sistem, 100’den fazla mağazada daha devreye alınacak.
Ek Bilgi: Walmart’ın Dönüşüm ve İnovasyon Başkan Yardımcısı Greg Cathey, bu girişimin perakendeyi yeniden tanımlama çabasının bir parçası olduğunu belirtmiş. Wing CEO’su Adam Woodworth ise artık deneme aşamasını geride bıraktıklarını ve işi ölçeklendirme safhasına geçtiklerini söylemiş. Müşteriler hizmeti denemek için yumurta siparişi veriyormuş. Wing’in yeni nesil dronları 5 pound’a kadar yük taşıyabiliyor ve 12 mil menzilli. Saatte 65 mil hıza ulaşabilen dronlar, siparişleri müşterilerin bahçelerine ipli bir sistemle bırakıyor.
BU SAYININ DESTEKÇİSİ
Türkiye’nin öncü e-ticaret platformu n11, 12 yıldır 330 binden fazla iş ortağının dijital yolculuğuna eşlik ediyor. Seçili kategorilerde sunduğu %70’e varan komisyon indirimiyle iş ortaklarına kazançlı fırsatlar sağlıyor. KOBİ’lerin ihtiyaçlarına özel geliştirilen n11faturam ve n11depom gibi hizmetlerle, ürün listelemeden teslimata kadar tüm adımlarda uçtan uca destek sunuluyor.
n11, sektördeki önde gelen lojistik ve kargo firmalarıyla tam entegrasyon içinde çalışıyor. KOBİ’ler, n11’in anlaşmalı kargo hizmetleri sayesinde zahmetsiz, hızlı ve uygun maliyetli gönderim süreçlerinden kolayca faydalanabiliyor. Ayrıca Ürün Komisyon Teklifleri sayesinde KOBİ’ler, satış komisyon oranını düşürürken satışlarını 4 kata kadar artırabiliyorlar.
2024 GFK araştırmasına göre, teknoloji ve küçük ev aletleri kategorilerindeki satışların yarısına yakını artık online gerçekleşiyor. Bu rekabet ortamında, n11’in sunduğu reklam desteği ve özel komisyon oranları, iş ortaklarının fark yaratmasına katkı sağlıyor. n11, sunduğu tüm bu avantajlarla iş ortaklarının büyüme yolculuğuna güvenle eşlik ediyor.
Amazon, Kuzey Carolina’da YZ ve bulut altyapısını genişletmek için 10 milyar dolarlık yatırım yapacağını duyurdu. Yeni yatırım, veri merkezi mühendislerinden güvenlik uzmanlarına 500 yeni yüksek vasıflı iş oluşturacakmış. Amazon’un verdiği bilgilere göre şirket, 2010'dan bu yana Kuzey Carolina’ya 12 milyar dolar yatırım yapmış, 13,1 milyar dolarlık GSYH katkısı sağlamış ve 50 bin'e yakın doğrudan ve dolaylı istihdam oluşturmuş.
Temu, Kolombiya’da büyük bir çıkış yaparak günde 100 bin paketi aşan teslimat hacmine ulaşmış. Bu da yılda yaklaşık 26 milyon pakete denk geliyor. Yerel medyanın haberine göre Temu, agresif kampanyalarıyla, ülkedeki e-ticaret dinamiklerini değiştirmiş durumda. Verilere göre, Kolombiya’da en çok ziyaret edilen uygulama hala Mercado Libre olurken, Temu aylık 24,8 milyon ziyaret ile ikinci sırada yer alıyor. Onu sırasıyla Amazon, AliExpress ve Grupo Éxito takip ediyor. CCCE Başkanı (Kolombiya E-Ticaret Odası) María Fernanda Quiñones, Çin ile Kolombiya arasındaki dijital ticaretin Yeni İpek Yolu kapsamında büyüdüğünü, Çin’in %27,4 ile ülkenin en büyük ithalat kaynağı olduğunu belirtmiş. Temu’nun fabrika ile tüketici arasındaki aracıları kaldırarak maliyetleri düşürdüğünü ve 2 haftalık teslimat süresiyle rekabet avantajı sağladığını vurgulamış.
Amazon Hindistan, tüm müşteri siparişlerine 5 Rupi (yaklaşık 2,5 TL) sabit platform ücreti getirdiğini duyurdu. Şirket, operasyonel maliyetleri karşılamayı hedeflerken Flipkart, Zomato ve Swiggy gibi diğer büyük e-ticaret ve hızlı teslimat platformlarının izinden gittiği söyleniyor. Bu ücretin müşterilere kesintisiz ve değerli bir alışveriş deneyimi sunma hedefiyle uygulamaya alındığı belirtilmiş. Ayrıca, uygulama Amazon Prime üyelerini de kapsıyor, ancak Amazon Now, Amazon Business ve Bazaar gibi yan platformlar ile dijital ürün kategorileri (mobil yükleme, fatura ödemesi vb.) bu ücretin dışında tutulmuş.
Ek Bilgi: Daha önce Flipkart, 10 bin Rupi'ye kadar olan siparişlerde 3 Rupi platform ücreti alırken, Walmart’ın hızlı teslimat hizmeti Minutes için bu ücret 9 Rupi’ye kadar çıkmıştı. Moda dikeyindeki platformları Myntra ise sipariş başına 20 Rupi alıyor. Zomato, Swiggy, Blinkit, Instamart ve Zepto gibi platformlar da lokasyona göre değişen 4 ila 30 Rupi arası işlem ücretleri uyguluyormuş. Amazon’un yeni kararı, sektörde hızla yayılan ama bizim pek de yabancı olmadığımız “platform ücretiyle gelir artırma” stratejisinin bir parçası olarak görülüyor. Analistler, hızlı teslimat alışkanlıklarının müşterileri bu tür sabit ücretlere alıştırdığını, Amazon’un ise bu uygulamaya geçen son büyük oyuncu olduğunu ifade ediyor.
Fransa medyasında yer alan haberlere göre, büyük perakende federasyonları Çin merkezli e-ticaret platformlarının arama motorlarından çıkarılmasını talep etmiş. Bu talep, tüketici güvenliği ve adil rekabet gerekçeleriyle hükümete gönderilen bir mektupla iletilmiş. Fransa Ticaret Konseyi (CDCF) ve Fransa Perakende Konfederasyonu (CCF) tarafından yapılan açıklamada, Avrupa'da yapılan denetimlerde Shein, Temu ve AliExpress'teki ürünlerin %95'inin AB normlarına uymadığı belirtilmiş. Mektubu imzalayanlar arasında King Jouet, Jouéclub ve La Grande Récré gibi markalar yer alırken, federasyonlar hükümetin, Wish platformuna uyguladığı déréférencement (arama sonuçlarından çıkarma) kararını Shein ve Temu’ya da uygulamasını istiyor.
Ek Bilgi: Aynı gün Senato’da fast fashion’ı sınırlamayı amaçlayan bir yasa teklifi de görüşülmüş. Kadın hazır giyim federasyonu başkanı Yann Rivoallan, bu platformların tamamen yasaklanmasını ya da ABD’de olduğu gibi yüksek vergilerle sınırlandırılmasını savunuyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih KACIR, yeni iş kurmak ya da işini büyütmek isteyen girişimciler için KOSGEB'in 2 milyon TL’ye kadar destek sağlayacağı programı duyurdu. Yeni programdan, bilişim, imalat ve ar-ge alanlarında faaliyet gösteren girişimciler yararlanabilecek. Başvuru tarihleri: 2 - 30 Haziran olan programın geri ödemeleri ise 36 ay sonra başlayacakmış.
Yemeksepeti, FutureBright Group iş birliğiyle yaptığı “Türkiye’nin Keyif Haritası” araştırmasını kamuoyuyla paylaştı. Araştırmaya göre, keyifli anların başında akşam saatleri (19:00–22:00) geliyor. Halkın %79’u genellikle keyfinin yerinde olduğunu söylerken, uykusuzluk (%66), trafik (%52) ve uzun çalışma saatleri (%47) gibi etkenler keyif kaçıran başlıca unsurlar arasında. Şehir kalabalığı da insanların keyfini %81 oranında olumsuz etkiliyormuş. “Türk usulü keyif” deyince akla ilk gelenler: çay/kahve, televizyon izlemek ve aileyle vakit geçirmekmiş. Egzersiz stres azaltırken (%74), televizyon izlemek %85 ile daha fazla keyif veriyor. En çok keyif veren yiyecekler arasında kebap (%38), hamburger (%19) ve pizza (%16) var.
Kosova'nın ilk dijital pazaryeri ShopAZ kullanıma açıldı. Sitelerinde gördüğüm kadarıyla platform teslimat ve iade süreçlerini de barındıran, lojistik ve depolama hizmeti de sunuyor. ShopAZ özellikle Türkiye'den satıcı başvurusu alıyor mu bilmiyorum ama yapılan paylaşıma göre “Kobilerden ulusal oyunculara kadar tüm satıcılara açık”
Başvurular şu linkten yapılabiliyor. Reklam filmi de oldukça sıcak ve Türkiye’ye hiç de uzak olmayan bir enerjisi var.
ABD'nin “de minimis” muafiyetini kaldırması ve Trump’ın getirdiği yeni gümrük tarifeleri, e-ticaret devleri Temu ve Shein’in ABD’deki kullanıcı sayılarında sert düşüşlere yol açmış. Pazar araştırma firması Sensor Tower’ın verilerine göre, Mayıs 2025’te Temu’nun ABD’deki günlük aktif kullanıcı sayısı Mart’a göre %52 düşmüş. Aynı dönemde Shein’de bu oran %25 oldu. Aylık aktif kullanıcı sayılarında da Temu %30, Shein ise %12’lik düşüş yaşadı. Apple App Store sıralamaları da bu gerilemeyi yansıttı; Temu, Mayıs 2025’te ABD sıralamasında 132. sıraya kadar gerilerken, bir yıl önce ilk 3'teydi. Shein ise geçen yıl ilk 10’da yer alırken bu yıl ortalama 60. sıraya düşmüş. Bu gerilemenin arkasında sadece vergiler değil, şirketlerin ABD reklam harcamalarını kesmesi de yer alıyor.
DHL eCommerce, 24 ülkeden 24 bin online alıcıyla yaptığı araştırmalar sonucu hazırladığı 2025 e-ticaret trendleri raporunu yayımladı. Raporda, 6 farklı alışveriş tipi ve 4 nesil segmenti üzerinden tüketici beklentilerindeki değişimlerin online alışverişe etkileri analiz edilmiş. Alıcıların %81’i (Almanya’da %85) tercih ettiği teslimat seçeneği sunulmazsa alışverişini yarıda bırakıyormuş. Dünya genelinde %70, Almanya’da ise %59’u 2030’a kadar alışverişlerini öncelikle sosyal medya üzerinden yapmayı bekliyor. Rapora göre, TikTok, Instagram ve Facebook gibi platformlar artık sadece keşif değil, satın alma mecraları haline geliyor. 2030’da sosyal medya üzerinden gerçekleşen alışveriş hacminin 8,5 trilyon Euro’ya çıkarak bugünün 12 katı olması bekleniyormuş.
DHL eCommerce raporunun aksine (en azından şimdilik) TikTok Shop’un Almanya lansmanını yapmasının ardından geçen iki ayda tüketici ilgisi İngiltere gibi başarılı pazarlara oranla oldukça düşük kalmış. OMD ajansının araştırmasına göre, Alman tüketicilerin yalnızca %2,5’i platformdan alışveriş yapmış. Gençler arasında bilinirlik yüksek olsa da, satın alma oranları oldukça sınırlı. Almanya’da tüketicilerin %34’ü TikTok Shop’u tanıyor. 18-29 yaş aralığında bu oran %47’ye çıkıyor. Ancak yalnızca %2,5’i platformdan alışveriş yapmış. 30-39 yaş grubunda bu oran %4,8, 18-29 yaş arasında ise %3,7. Gelecekte alışveriş yapmayı düşünenlerin oranı genel nüfusta %8, 30-39 yaş grubunda %10,8.
OpenAI’ın ChatGPT’si günlük 1 milyar arama hacmine ulaşarak Google’dan 5,5 kat daha hızlı büyüme göstermiş. Yapay zeka alanındaki tüm eğilimleri ayrıntılı olarak ele alan Bond'un yakın tarihli bir çalışmasına göre bu çarpıcı başarı, yalnızca kullanım oranlarında değil, aynı zamanda gelir ve kullanıcı bağlılığı alanlarında da ciddi bir yükselişe işaret ediyor.
Ek Bilgi: Habere göre ChatGPT, 2,5 yılda kullanıcı sayısını 8 kat artırarak aylık 800 milyon kullanıcıya ulaşmış. Google, 365 milyar aramaya 9 yılda ulaşırken, ChatGPT bu rakama sadece 2 yılda erişti. Rapora göre kullanıcılar, 21 ay öncesine göre ChatGPT'de 3 kat daha fazla zaman geçiriyor. Bu yoğun ilgi sayesinde, ChatGPT'nin ücretli abone sayısı yıllık %153 artmış, platformun yıllık geliri 3,7 milyar dolara ulaşarak 10 kat büyüme göstermiş. En yoğun kullanım Hindistan’da. Verilere göre Hindistan, toplam kullanımın %13,5’ine sahip. Onu %8,9 ile ABD, %5,7 ile Endonezya takip ediyor.
Kapanış
Haftaya yine aynı saatte görüşmek ümidiyle, o zamana kadar kendinize ve sevdiklerinize çok iyi bakın. Bir kez daha sağlıkla, huzurla ve en önemlisi sevdiklerinizle geçireceğiniz nice bayramlara kavuşmanız dileği ile; Kurban Bayramınız mübarek olsun.