E-Aramızda: 45
24-31 Mayıs tarihleri arasında E-Ticaret girişimcileri için derlediğim, Türkiye'den ve dünyadan notlarım
Bu yılın ikinci yarısına girmemize vesile olacak Haziran ayından selamlar. Üstelik henüz yazı da (her anlamda) görebilmiş değiliz. Peki neden bu kadar hızlı geçiyor bu yıllar? ya da bu hafta? bu ay…
Mesela 6-7 yaşındaki bir çocuk için bir yıl hayatın %20'si gibi büyük bir deneyim alanı olarak görülürken, bu 50 yaşında biri için hayatın %2'sine (göz açıp kapayana kadar geçti yıllar diyoruz ya hani) denk geliyormuş. Yaş aldıkça, yani geride bıraktığımız yıllar arttıkça bir yılın toplam yaşam içindeki oranı küçüyormuş. Maalesef, her geçen yıl, bir önceki yıla nazaran zamansal algımız değişiyor.
Yine bu zamana "hızlı geçiyor" etiketini takmamıza sebep olanlardan birisi de rutinlerin artması. Beyin artık tanıdık olayları (ne ara yine bilgisayar başına bülten hazırlamaya geçtim gibi) hızlıca işliyor, bu da haliyle zamanın daha çabuk geçtiğini hissetmemize sebep oluyormuş.
Bir diğer mesele de özellikle İstanbul gibi metropollerde yaşayan, teknolojiyi yoğun kullananlar için tedavi edilmesi gereken bir “hastalık” seviyesine gelen bitmeyen meşguliyetimiz ve dikkat dağınıklığı. Gün içinde telaşına düştüğümüz "şu iş de yetişmeli" kaygısı ya da telefonumuza/bilgisayarımıza gelen aramalar, alarmlar, uygulama bildirimleri, hatırlatıcılar, yine zamanın hızla akıp gittiğini düşünmemize sebep olan faktörlerden.
Ben de bu sabah, E-Ticaret gelişmelerini takip etmeniz için, sizi yüzlerce bildirimden, uyarandan kurtarmaya geldim. Buradan arta bıraktığımız zamanla bir ara kahvenizi içerim artık.
Genel Gündem
Ticaret Bakanlığı, anne sütünün perakende ve elektronik ticarette satışını yasakladı. Özellikle Facebook ve Instagram gibi mecralarda yaygın şekilde satışının yapıldığı belirtilen anne sütü, artık sıkı denetim altına alınacak. Bu sürece uymayanlar ise 684,214 TL’ye varan idari para cezalarıyla karşı karşıya kalacak.
The New York Times, içeriklerinin Amazon’un yapay zeka ürün ve hizmetlerine entegre edilmesi amacıyla uzun süreli bir lisans anlaşması imzaladığını duyurdu. Bu adım, bir gazetenin YZ alanında yaptığı ilk resmi iş birliği olarak kayıtlara geçti. Anlaşma kapsamında Amazon, NYT'nin editoryal içeriklerine, NYT Cooking ve The Athletic uygulaması gibi platformları da dahil olmak üzere erişim sağlayacak. Bu içerikler, Amazon’un Alexa gibi ürünlerinde, anlık sorgu yanıtlarında kullanılacak, hem de Amazon’un büyük dil modellerini eğitmek için değerlendirilecekmiş.
Ek Bilgi: Haber kurumları yz şirketleriyle çeşitli iş birlikleri ararken, bazıları ise bu firmalara karşı telif davaları açıyor. New York Times, bu alanda OpenAI ve Microsoft'a karşı açtığı davalarla biliniyor. The Washington Post’un sahibinin Jeff Bezos olup da, ilk anlaşmanın New York Times ile yapılması da enteresan. Vardır bir hikmeti.
İkas, kendileriyle hiçbir ilgisi bulunmayan bazı kişi veya kişilerin marka adını izinsiz ve bilgileri dışında kullanarak yasa dışı siteler açtıklarını ve bu sitelerin tanıtımlarını yaptıklarını tespit etmiş. Bahse konu faaliyetlerle hiçbir hukuki, ticari bağı olmadığını duyuran İkas, gerekli hukuki işlemleri başlattığını duyurdu.
Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu, Dilan Polat’a ait Instagram hesabında yapılan incelemede, 2023 ve 2024 yıllarında paylaşılan ürün ve hizmet tanıtımlarının, reklam veya iş birliği ibaresi olmadan yayımlandığını tespit etmiş. Reklam kurulu kararında, sosyal medya hesabında çeşitli markalara ve ürünlere yönlendirmeler yapılmasına rağmen, bu paylaşımlarda örtülü reklam yapıldığı değerlendirilmiş. Sayfa 159
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın yasa dışı bahis soruşturması kapsamında bir dönem “Global FinTech 100” listesinde yer alan Papara'ya kayyum atandı. Şirketin yönetimi Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) tarafından devralınırken, bu gelişmeyle birlikte Papara POS cihazları ve transfer hizmetleri geçici olarak durdurulmuş. MASAK raporlarına dayanan soruşturma kapsamında Papara’nın sahibi dahil 15 kişi adliyeye sevk edilirken 11’i tutuklanmış. Soruşturma detaylarına göre 2021-2023 yılları arasında Papara’ya ait 21.088 hesap kapatılmış. Bu sayı, sektörde yasa dışı bahisle ilişkilendirilen hesapların yaklaşık %94’üne tekabül ediyor. Soruşturma kapsamında 26 bin hesabın yasa dışı bahis sitelerinde kullanıldığı ve yaklaşık 12 milyar liralık işlem hacmi oluştuğu belirtilmiş.
Flipkart CEO’su Kalyan Krishnamurthy, çalışanlarına şirketin Mayıs ayında siparişlerde yıllık bazda %20-25 büyüme yakaladığını duyurmuş. Haziran ayında ise siparişlerde %30 büyüme hedeflendiğini aktaran CEO, moda kategorisinin, özellikle Myntra’nın, grubun yeni müşteri kazanımlarının %40’ını oluşturduğunu, ayrıca SoftBank destekli Meesho ve Bazaar platformları ile rekabet eden yine Flipkart'ın sahibi olduğu e-ticaret platformu Shopsy gibi dikeylerle, şirketin Z kuşağı müşterilerine yeniden odaklandığını söylemiş.
Ek Bilgi: Walmart International CEO’su Kathryn McLay da hızlı teslimat içeren e-ticaretin, Hindistandaki e-ticaret içerisinde %20 pay oluşturduğunu ve yılda %50 oranında büyüdüğünü açıkladı. Hindistan'da temel ihtiyaçların 10 ila 30 dakika içinde teslimini sağlayan hizmet, özellikle metropollerde büyük ilgi görüyor. McLay, yaptığı son açıklamayla Flipkart üzerinden bu alana daha fazla odaklanacaklarını belirtmiş. Walmart, hızlı ticaret girişimi Minutes ile 2025 sonuna kadar ülke genelinde 800 dark store (karanlık mağaza) açmayı hedefliyor. Minutes şu an planlanan yayılımın yarısını tamamlamış durumda. Walmart, bu büyümeyi desteklemek için Singapur merkezli ana şirketi aracılığıyla Flipkart’a yaklaşık 260 milyon dolar aktarmıştı. Ayrıca, Myntra’ya da 124 milyon dolarlık ek sermaye aktarımı yapıldı. Hatırlatmakta fayda var; geçtiğimiz haftalarda Hindistan ve Pakistan arasında yaşanan savaş gerilimiyle Myntra üzerinden LC Waikiki, Trendyol ve Mavi gibi Türk giyim markaları da satıştan kaldırılmıştı.
Trendyol ile Castle Investments, Ankara’da son teknolojiye sahip bir veri merkezi kurmak için iş birliğine gitti. Proje kapsamında 48 megavat bilgi işlem kapasitesine sahip, “Uptime Tier III” sertifikalı bir merkez inşa edilecek. Anlaşma Dubai’de imzalanırken, törene Trendyol Grubu Başkanı Çağlayan Çetin, Castle Investments CEO’su Tarek Al Ashram, BAE Yapay Zeka Bakanı Omar bin Sultan Al Olama ve TBMM Sanayi Komisyonu Başkanı Mustafa Varank katılmış.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, 30 Mayıs 2025’te Resmî Gazete’de yayımlanan Yeni Yatırım Teşvik Sistemi’ni tanıttı. Kacır, “Yatırımcının finansman yükü azalacak, yatırım iştahı artacak” diyerek sistemin daha seçici ve odaklı olacağını vurgulamış. Yeni sistemle, yatırım kredilerine 11,5 ila 18,4 puan faiz/kar payı desteği, yatırım tutarının %20’sine ve 240 milyon TL’ye kadar teşvik sunulacak. Vergi indirimi oranı %20 ila %50 arasında olacak. Dijital ve yeşil dönüşüm, yerel kalkınma, dış ticaret dengesi gibi başlıklar altında belirlenen yatırımlara ayrıştırılmış teşvikler verilecek. Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamındaki projelerde öz kaynakla alınacak makinelerin %25’i ve yatırım tutarının %15’i kadar nakit destek sağlanacak. Yeni program, 2030 yılı sonuna kadar geçerli olacak.
BU SAYININ DESTEKÇİSİ
Türkiye’nin öncü e-ticaret platformu n11, 12 yıldır 330 binden fazla iş ortağının dijital yolculuğuna eşlik ediyor. Seçili kategorilerde sunduğu %70’e varan komisyon indirimiyle iş ortaklarına kazançlı fırsatlar sağlıyor. KOBİ’lerin ihtiyaçlarına özel geliştirilen n11faturam ve n11depom gibi hizmetlerle, ürün listelemeden teslimata kadar tüm adımlarda uçtan uca destek sunuluyor.
n11, sektördeki önde gelen lojistik ve kargo firmalarıyla tam entegrasyon içinde çalışıyor. KOBİ’ler, n11’in anlaşmalı kargo hizmetleri sayesinde zahmetsiz, hızlı ve uygun maliyetli gönderim süreçlerinden kolayca faydalanabiliyor. Ayrıca Ürün Komisyon Teklifleri sayesinde KOBİ’ler, satış komisyon oranını düşürürken satışlarını 4 kata kadar artırabiliyorlar.
2024 GFK araştırmasına göre, teknoloji ve küçük ev aletleri kategorilerindeki satışların yarısına yakını artık online gerçekleşiyor. Bu rekabet ortamında, n11’in sunduğu reklam desteği ve özel komisyon oranları, iş ortaklarının fark yaratmasına katkı sağlıyor. n11, sunduğu tüm bu avantajlarla iş ortaklarının büyüme yolculuğuna güvenle eşlik ediyor.
Fransa’da hızlı moda markalarına yönelik yasa tasarısı gündemde. Merkez sağda yer alan ve Avrupa yanlısı politikaları savunan Horizons partili vekillerin sunduğu yasa teklifi, çevresel etkiyi azaltmak için satış fiyatının %50’sine kadar çevre cezası, Çin'den gelen ürünlere ek vergi, Shein ve Temu gibi markalara yönelik reklam yasakları içeriyor. Söylenene göre amaç, “tek kullanımlık” moda alışkanlıklarını sınırlamak. Shein, tasarıya karşı 37 sayfalık bir eleştiri raporu hazırlatıp milletvekillerine göndermiş. Raporda, yasanın "en yoksul tüketicileri cezalandıracağı" savunulmuş.
Ek Bilgi: Shein’in raporu, ESSEC Üniversitesi’nden Prof. Frédéric Jenny tarafından hazırlanmış. Raporda Shein’in savunduğu üç başlık öne çıkıyor: Yasa dar gelirli tüketicileri hedef alıyor, çevresel hedeflere ulaşmakta yetersiz ve belirli markaları özel olarak cezalandırıyor. Raporda, bu yasa girişimi, 2018’deki akaryakıt vergisi protestoları (Sarı Yelekliler) ile karşılaştırılmış. Ayrıca Shein, moda sektöründe ucuz ürünlere erişimin, kırsalda yaşayan tüketiciler için kritik olduğunu vurgulamış.
Medya ve telekomünikasyon araştırma şirketi Enders Analysis’in yayımladığı rapora göre, Amazon Fire Stick cihazları milyarlarca dolarlık streaming korsanlığına zemin hazırlıyor. Raporda, Microsoft, Google ve Facebook gibi teknoloji devlerinin, dijital hakların korunmasındaki zayıflıkları nedeniyle bu “endüstriyel çapta hırsızlık” sorununu büyüttüğü vurgulanıyor. Rapora göre Avrupa pazarına odaklanmasına rağmen, streaming korsanlığı küresel olarak da artıyor. Facebook’un yasa dışı yayınlara erişim reklamları sunması, Google ve Microsoft’un dijital hak yönetimi (DRM) sistemlerini güncellememesi eleştiriliyor. İngiltere’de ise korsanlığın yarısından fazlasının Fire Stick cihazları üzerinden yapıldığı belirtiliyor. Ancak Amazon, korsanla mücadelede iş birliği yaptığını, uygulama mağazasında korsan uygulamalara izin vermediğini açıklamış.
eBay, New York Syracuse’daki TCGplayer kart doğrulama merkezinde çalışan 220 kişinin işine son vereceğini duyurdu. İşlemler, Kentucky’deki bir depoya taşınacak. TCGplayer işçilerini temsil eden sendika, bu hamleyi eBay’in toplu pazarlık yükümlülüklerinden kaçma girişimi olarak nitelendiriyor. eBay sözcüsü Maddy Martinez ise “TCGplayer Doğrulama Merkezi’nin kapatılarak operasyonların Kentucky’deki eBay lojistik merkezine taşınacağını” ve bu sürecin çalışanlar ve aileleri üzerindeki etkisinin farkında olduklarını belirtmiş.
Ek Bilgi: TCGplayer’ın sunduğu kart doğrulama, eBay’in 2022 yılında satın aldığı TCGplayer platformunda satılan koleksiyon kartlarının (The Gathering, Pokemon gibi) gerçekliğini ve durumunu garanti altına almak için verilen bir hizmet. Bu sistemle, satıcıların listeledikleri kartların orijinalliği, kondisyonu ve özellikleri doğrulanıyor.
Trendyol’un satıcı hesabı olan kullanıcının ürün değerlendirmesini yayımlamaması Ticaret Bakanlığı Reklam kurulu tarafından haksız ticari uygulama sayılmış. Trendyol üzerinden 2022'den bu yana ürün değerlendirmesi yapmak isteyen tüketicinin yorumları "şüpheli yorum" gerekçesiyle yayımlanmamış. Yapılan incelemede, yorumu engellenen tüketicilerin telefon numarasının satıcı numarasıyla eşleşmesi nedeniyle sistemin yorumları engellediği, ancak bu tüketicilerin farklı satıcılardan ürün aldığı tespit edilmiş. Kararda, bu durumun mesleki özen kurallarına aykırı olduğu, ortalama tüketicinin ekonomik davranışını bozma ihtimali bulunan haksız ticari uygulama sayıldığı belirtilerek, DSM Grup Danışmanlık hakkında 6502 sayılı Kanun ve Ticari Reklam ile Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’ne aykırı davranıştan dolayı bu ticari uygulamasını durdurma cezası verilmiş. (Sayfa 24)
TikTok Shop, geçen yıl Endonezya'da Tokopedia ile birleşmesinden sonra işten çıkarmalara gidenler kervanına katıldı. Techin Asia haberine göre işten çıkarmalar lojistik, operasyon, pazarlama ve depo ekiplerini etkileyecek. Habere göre Temmuz ayında yeni işten çıkarmaların olması beklenirken, ekip sayısı yaklaşık 5.000’den 2.500’e düşebilir. TikTok sözcüsü, şirketin iş ihtiyaçlarını düzenli olarak değerlendirdiğini ve Endonezya ile Tokopedia’ya sürdürülebilir büyüme için yatırım yapmaya devam edeceğini belirtmiş.
Ek Bilgi: Endonezya Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı düzenlemeler, yabancı e-ticaret platformlarının 1.000’den fazla işlem yapması halinde yerel temsilcilik açmasını ve sosyal ticaret platformlarının doğrudan ödeme işlemi yapmasını yasaklıyor.
Bizde de dönem dönem gündeme gelen ev hanımlarına maaş meselesi ABD’de TikTok videolarıyla viral olmuş. TikTok’ta viral olan bir ses kaydı, Donald Trump’ın evde kalan annelere ayda 1.200 dolar ödeme yapacağını iddia ederek, çeşitli kararlar imzaladığı görüntüler ve annelerin çocuk bakımını üstlendiği videolarla desteklenerek dilden dile, elden ele yayılmış.
Ancak ortada böyle bir şey yok tabii. Yani dünyanın süper gücü ABD’de olsanız, bir ses kaydı, ekran görüntüsü, eltinizin attığı sahte reelslarla bile koskoca ülke gündemi değişebiliyor. YZ ile olacakları varın siz düşünün.
Reuters ve Cnbc haberine göre Shein, Çin yönetiminin Londra’daki halka arzı onaylamaması üzerine büyük bir çıkmaza girmiş. Uzun süredir gündemde olan ve AB genelinde de bu alanda lobi faaliyetleri yürüten Shein için Londra halka arzı, uluslararası kabul ve batılı yatırımlara erişim anlamında önemli görülüyordu. (ben bültene başladığımdan bu yana halka arz konusu var) Ancak analistler, şirket üzerindeki artan denetim ve tartışmalar nedeniyle Hong Kong seçeneğinin daha güvenli olduğunu söylemişler. ABD’nin düşük maliyetli ürünlere uyguladığı muafiyeti kaldırması ve benzer önlemlerin AB ve İngiltere’de de gündemde olması, Shein’in zorluklarını artırmış. Londra için büyük bir fırsat olarak görülen halka arzın gerçekleşmemesi, İngiltere’nin halka arz piyasasındaki toparlanma çabalarına darbe vurmuş. Diğer taraftan fırsat olarak görülmenin tersine, yatırımcılar arasında Shein’in Londra piyasası için yanlış bir örnek olacağı endişesi de dile getirilmiş.
Almanya, Google ve Meta gibi büyük teknoloji platformlarına %10 dijital vergi uygulamayı düşünüyor. Kültür ve Medyadan sorumlu yeni Devlet Bakanı Wolfram Weimer, Stern dergisine verdiği röportajda bu öneriyi açıklamış. Weimer, bu dev teknoloji şirketlerini Almanya’da milyarlarca dolar kar elde etmelerine rağmen ülkedeki vergi katkılarının çok düşük olması ve “kurnaz vergi kaçakçılığı” yapmakla suçlamış. Ayrıca bu platformların tekelci yapılarının ifade özgürlüğüne tehdit oluşturduğunu belirtmiş. Almanya’nın hamlesi, ABD ile dijital vergiler konusunda artan gerilimlerin yeni bir halkası olarak görülüyor. Donald Trump, yabancı hükümetlerin Amerikan şirketlerini vergilendirmesine karşı çıkmıştı. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de Nisan ayında, AB’nin ABD merkezli Meta ve Alphabet gibi teknoloji şirketlerinin dijital reklam gelirlerine karşı misilleme vergileri hazırlığında olduğunu açıklamıştı. Eğer Almanya bu vergiyi uygularsa, İngiltere, İtalya, Fransa, İspanya, Türkiye, Hindistan, Avusturya ve Kanada gibi ülkelerle aynı kulvarda olacak.
Ek Bilgi: AB son olarak ABD’nin çelik tarifelerini %50’ye çıkarma kararını “şiddetle ve züntüyle karşıladıklarını” belirtirken “karşı önlemlerin” hazırlandığını açıklamış. Ayrıca bu hamlelerin AB ve ABD arasında bir ticaret anlaşmasına varma çabalarını “baltaladığını” söylemiş. Önceki haftalarda Von der Leyen, Trump ile görüşmüş ve yaptığı görüşmenin “olumlu” geçtiğini, Avrupa’nın ticaret konusunda hızlı hareket etmeye hazır olduğunu paylaşmıştı. Hedef; 9 Temmuz’a kadar ABD ile tam kapsamlı bir ticaret anlaşması.
Çin merkezli yapay zeka destekli teknoloji ürünlerinden oluşan, epey kapsamlı bir ürün gamın sahip olan TECNO Mobile, Türkiye web sitesinde online satışa başladığını duyurdu. 70'ten fazla pazarda varlığını sürdüren şirket, kullanıcılara yıl boyunca özel kampanyalar, avantajlı fiyatlar ve fırsatlar sunacakmış.
Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu, Premium Üyelik kutusunun önceden seçili sunulması nedeniyle Hepsiburada'ya 550.059 TL para cezası vermiş. Ceza, 01.05.2024-10.05.2024 ve 10.05.2024-17.07.2024 tarihleri arasında, ödeme işlemi aşamasında, tüketiciler lehine kargo veya indirim gibi bir faydanın sağlanması durumunda “Hepsiburada Premium” üyelik kutucuğunun muhtelif şekillerde tüketicilere seçili olarak sunulduğunun tespit edilmesi sebebiyle verilmiş. (Sayfa 38)
Alibaba’nın yemek teslimat kolu Ele.me’yi ana alışveriş uygulaması Taobao’ya entegre ederek siparişlerin 60 dakika içinde teslim edilmesini sağlayan hızlı ticaret operasyonu, lansmanından sadece bir ay sonra günlük 40 milyon sipariş sınırını geçmiş. Alibaba’nın hamlesi, Çinli online devlerin “instant retail” (anlık perakende) adı verilen pazara yaptıkları büyük yatırımların bir parçası olarak görülüyor. Şirketin E-ticaret iş grubu CEO’su Fan Jiang, Alibaba’nın teslimat altyapısı ve Freshippo market zincirine yaptığı yatırımlar sayesinde bu pazarda avantaj sağladığını belirtmiş. Jiang, “Anında ticaret pazarı çok büyük çünkü Çin’de her tüketicinin bu tür hizmetlere ihtiyacı var. Bugün yaklaşık 500-600 milyon tüketici bu pazara dahil, gelecekte bu sayı 1 milyara kadar çıkabilir.” demiş.
Ek Bilgi: Çin’de bu alanda ciddi bir rekabet yaşanıyor, JD.com ve Meituan gibi şirketler de instant retail adı verilen hizmet için yatırımlarını artırıyor. PYMNTS Intelligence’ın araştırmasına göre, maaşını zar zor çıkaran tüketiciler bile market ve restoran teslimatı gibi hızlı teslimat hizmetlerini tercih ediyor. Araştırmaya göre, yıllık geliri 50.000 dolar ve altında olanların %59’u bu tür hizmetleri kullanıyor.
Shein, AB'nin baskılarına karşılık olarak bu yıl ürün test sayısını artıracağını duyurdu. AB’nin platformda sağlığı tehlikeye atacak ürünler satması nedeniyle para cezası tehdidinde bulunmasının ardından, Shein 2025 yılında 2,5 milyon güvenlik ve kalite testi gerçekleştirmeyi hedeflediğini açıkladı. Bu rakam, geçen yıl yapılan 2 milyon testten daha fazla. Ayrıca şirket, uyum süreçleri için bu yıl 15 milyon dolar (13,29 milyon euro) harcama yapacağını açıklamış. Şirket, platform açıldığından bu yana düzenlemelere uymayan 540’tan fazla satıcıyla çalışmayı sonlandırdığını bildirdi.
Kapanış
Her hafta yaptığım hatırlatmayı tekrar yapayım; bülteni paylaşmayı ve beğenmeyi unutmayın. Haftaya yine aynı saatte görüşmek ümidiyle, o zamana kadar kendinize ve sevdiklerinize çok iyi bakın.